Η Ιστορία του Τσίπουρου

Τσίπουρο = Ελληνικό παραδοσιακό απόσταγμα στέμφυλων σταφυλής.


Τσίπουρο ή ρακί (το).
 Στην Κρήτη ονομάζεται τσικουδιά ή ρακή (η).
Το τσίπουρο είναι απόσταγμα από στέμφυλα (ή στράφυλα ή τσίπουρα) δηλαδή από τα ράκη των σταφυλιών που μένουν μετά το πάτημα και την εξαγωγή του μούστου για την παραγωγή κρασιού. 
Τα στέμφυλα για να μας δώσουν αλκοολούχο απόσταγμα θα πρέπει αφενός να μην έχουν αποστραγγιστεί εντελώς (τα στέμφυλα από μηχανόπρεσσες περιέχουν ελάχιστο μούστο και δεν κάνουν) και αφετέρου να έχουν υποστεί αλκοολική ζύμωση ώστε τα σάκχαρα του εναπομένοντος μούστου να μετατραπούν σε αλκοόλη.
Με άλλα λόγια πρέπει να μείνουν για κάποιες μέρες σε δοχείο.

Η αρχαιολογική σκαπάνη ανακάλυψε γίγαρτα (κουκούτσια) σταφυλής, σε Ελληνικό σπήλαιο, χρονολογημένα στο 12.000 π.χ.

Αυτό σημαίνει πως εκείνη την εποχή, η άμπελος ήταν γνωστή και τα προιόντα της προς χρήση. 
Από τις γραπτές αναφορές του Όμηρου στην Ιλιάδα, την Οδύσσεια, του Αριστοτέλη στα φυσικά και μετεωρολογικά, του Αθηναγόρα, του Πλούταρχου, του Αριστοφάνη, του Θεόκριτου, του Αρριανού και των άλλων επιφανών αρχαίων Ελλήνων, μαθαίνουμε τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν για την άμπελο και τα παράγωγά της.

Αμπελος η άμπελος όμφαξ, -όμφακος, η άωρος σταφυλή (άγουρη ρώγα σταφυλιού) ραξ, -ραγός, η ρώγα σταφυλής βότρυς, -βότρυος, η σταφυλή σίραιον, -νέος οίνος βραζόμενος, μούστος βρασμένος, (τουρκ. ''πετμέζι') 
Το τσίπουρο είναι ένα παραδοσιακό απόσταγμα στέμφυλων σταφυλής. 
Το προιόν προς απόσταξη είναι τα στέμφυλα, δηλαδή οι ( ράγες βότρυος) οι ρώγες του σταφυλιού που τις έχουμε θραύσει, συνθλίψει, (εραίσει, εκ του ρήγνυμι), τα ράκη όπως λέμε στην Κρήτη, τα grapes όπως λένε στις λατινογενείς γλώσσες, τα τσίπουρα, όπως λέμε σε όλη την Ελλάδα. 
Οι ρώγες που συνθλίψαμε με τον χυμό τους, που περιμένουν να ζυμωθούν, να μετατρέψουν τα σάκχαρά τους σε οινόπνευμα, λεγονταν ''τρύξ''. 
Με την βοήθεια του οξυγόνου και μυκήτων σιγά σιγά θα σαπίσουν, θα γίνουν σαπρές.

Στο λεξικό του ΑΝΕΣΤΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΟΥ διαβάζουμε.

''Τρυξ, γεν. τρυγός, - νέος οίνος μη υποστάς την ζύμωσιν και μη στραγγισθείς, οίνος μετά της τρυγός, γλεύκος αδιήθητον''.

''Σαπρός, α,ον. σάπιος, α, ον. (εκ του σήπω).

Τώρα πως οι δύο λέξεις ''ΤΡΥΞ'' και ''ΣΑΠΡΑ'' παράγουν την λέξη τσίπουρο, ας μας απαντήσουν οι ειδήμονες και ειδικότερα οι γλωσσολόγοι. Είναι γνωστό σε όλους μας πως από την εποχή των γηγενών Ελλήνων Πελασγών, ο οίνος ήταν υψηλόβαθμος και είχε ανάγκη αραίωσης με νερό, για να απολαύσουν αυτόν στα συμπόσια.

Είναι επίσης γνωστό πως χρησιμοποιούσαν διάφορα βότανα αναμεμιγμένα με κρασί, για συντηρητικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς.
 Ο ρητινίτης οίνος κοινώς "ρετσίνα'', για την καλύτερη συντήρηση του οίνου και ως διουρητικός, ενάντια σε κεφαλαλγίες, δυσεντερία, υδρωπικία.

Ο ροίτης, οίνος με ρόδια, ως διουρητικόν, ευστόμαχον, ενάντια σε πυρετούς.
Ο μυρτίτης, οίνος με μαύρα μύρτα, ως στυπτικό, ευστόμαχο, κατά του μαυρίσματος των μαλλιών.

Ο μελιτίτης, ο μανδραγορίτης, ο κυδωνίτης, ο σαπρίας, ο κεδρίτης και άλλοι πολλοί. 

Αρκούνταν οι θνητοί εκείνης της εποχής με το κρασί και τις διάφορες αναμίξεις-προσμίξεις που κάνανε για διατροφικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς; Ναί μας λένε κάποιοι, Οχι μας λένε κάποιοι άλλοι.

Για το πότε ακριβώς ξεκίνησαν οι άνθρωποι να αποστάζουν δεν γνωρίζουμε.

Από τα μετεωρολογικά του Αριστοτέλη μαθαίνουμε πως αποστάζοντας θαλασσινό νερό έπαιρναν πόσιμο.
Φάρμακα και καλλυντικά παρασκεύαζαν επίσης με απόσταξη. 
Φιλόσοφοι, φυσιοδίφες και αργότερα οι αλχημιστές παρατηρώντας την φύση, πειραματίζονταν με διάφορα υλικά, ψάχνοντας για το ελιξίριο της ζωής.
Στη διάθεσή τους είχαν τον πηλό, τον χαλκό, τα προϊόντα της γαίας, την γνώση την περιέργεια και την έμπνευση.

Ο Ησίοδος τον έβδομο αιώνα π.χ μας πληροφορεί για απόσταξη υδραργύρου σε άμβυκα.

Πάλι στα μετεωρολογικά του Αριστοτέλη έχουμε αναφορές για την συμπεριφορά του γάλακτος, του μελιού και του γλυκού οίνου εν βρασμώ. 
Ο Μέγας Αλέξανδρος ως τέταρτος Διόνυσος, κατακτώντας και εκπολιτίζοντας τους λαούς στο πέρασμά του, μετέφερε όλη εκείνη την Αριστοτελική γνώση, στις πόλεις που ίδρυε.

Ο άμβυκας και η απόσταξη ήταν κομμάτι εκείνης της γνώσης, αφού δάσκαλός του ήταν ο Αριστοτέλης.

Κατά τους Ρωμαϊκούς και Μεσαιωνικούς χρόνους, οι μεταφράσεις των Ελληνικών συγγραμμάτων, με ότι απέμεινε από την καταστροφή της βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, δίνουν τις τεχνολογικές βάσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη της τέχνης της απόσταξης.
ΠΗΓΗ