Διδάκτωρ Πανεπιστημίου UNI.NA. Federico II
Ειδικός στα Χρόνια Νοσήματα και στις Διαταραχές του Μεταβολισμού
American College for the Advancement in Medicine
Είναι σίγουρα πολλές και διαφορετικής φύσεως οι ενέργειες και οι δράσεις που μπορούμε να κάνουμε για να ενισχύσουμε την υγεία μας. Ποια όμως ενέργεια θα μας προσέφερε μεγαλύτερο όφελος αν μπορούσαμε να τις κατατάξουμε με κάποιο τρόπο;
Αν με ρωτούσατε πριν από πέντε χρόνια θα σας έλεγα ότι οι πιο σημαντικές ενέργειες για την υγεία είναι:
- Η άσκηση
- Η σωστή διατροφή
- Η διατήρηση φυσιολογικού βάρους
- Η κάλυψη των ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά
- Η λήψη επαρκής ποσότητας νερού καθημερινά
- Ο καλός ύπνος
- Η μείωση του τοξικού φορτίου
- Ένας ισορροπημένος τρόπος ζωής με διαχείριση τους στρες
Πρόκειται για την βιταμίνη D. Χιλιάδες μελέτες έχουν πιστοποιήσει την σημασία της για την υγεία μας και είναι πολυάριθμες οι αλλαγές που έχουν συμβεί στον τρόπο που βλέπουμε την ιατρική εξαιτίας της.
Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι δρα προσθετικά σε όλους σχεδόν τους παράγοντες που ανέφερα παραπάνω. Αυξάνει την απόδοση στην άσκηση, βοηθά καταλυτικά στην απόκτηση του ιδανικού βάρους, επηρεάζει την απορρόφηση των μεταλλικών στοιχείων, είναι απαραίτητη για την επίτευξη καλού ύπνου και στην μείωση του στρες ενώ ενισχύει τους μηχανισμούς αποτοξίνωσης και αποβολής βαρέων μετάλλων από το σώμα.
Βιταμίνη D και οι επιδράσεις της στην Υγεία
Έχει βρεθεί ότι υψηλότερα τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα μας συνδέονται με:
Πράγματι η επιστημονική κοινότητα έχει μετακινήσει ένα μεγάλο μέρος της προσοχής της στην έρευνα για τις δράσεις και τις θεραπευτικές χρήσεις της βιταμίνης D. Την στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο βρίσκονται σε εξέλιξη πάνω 1540 κλινικές μελέτες που αφορούν την βιταμίνη D.
Ποια είναι τα ιδανικά Επίπεδα;
Ποια είναι λοιπόν τα ιδανικά επίπεδα και πόση βιταμίνη D πρέπει να λαμβάνει κανείς ώστε να έχει τα οφέλη της; Παρόλο που πρόκειται για ένα θέμα που δεν φαίνεται να έχει ακόμα επιλυθεί ολοκληρωτικά για την διεθνή επιστημονική κοινότητα σύμφωνα με μελέτη του
Ρόμπερτ Χίνυ, παγκόσμια αυθεντία πάνω στην βιταμίνη D, που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2011 χρειαζόμαστε επίπεδα πάνω από 48 ng/ml για να μειώσουμε την επίπτωση των χρονίων νόσων στην υγεία μας.
Ο ίδιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα το ανώτερο φυσιολογικό όριο είναι τα 90 ng/ml. Πρόκειται για τα επίπεδα που επιτυγχάνονται σε πληθυσμούς όπου ζουν και εργάζονται στην ανοιχτή φύση χωρίς προστασία από τον ήλιο και προσομοιάζουν τα επίπεδα που θα παρατηρούσαμε στους πρωτόγονους πληθυσμούς και που είναι πιο κοντά στο φυσικό γενετικό μας προγραμματισμό.
Για τους παραπάνω λόγους δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στην δόση που πρέπει να λάβουμε όσο στην επίτευξη επιπέδων βιταμίνης D (OH25D) πάνω από το σημείο των 48 ng/ml κατ’ ελάχιστο. Επίπεδα μεταξύ 60-80 ng/ml θα ήταν ιδανικά.
Σίγουρα η καλύτερη πηγή είναι η έκθεση στον ήλιο αλλά αυτό δεν είναι πάντα εφικτό και για τους περισσότερους από εμάς που εκτιθέμεθα επαρκώς για 15-30 ημέρες το χρόνο. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι και αυτή η έκθεση γίνεται με αντηλιακή προστασία (ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15 μπλοκάρει την παραγωγή βιταμίνης D από τον ήλιο κατά 99%) η συμπλήρωση είναι αναγκαία.
Συμπαράγοντες της βιταμίνης D
Η βιταμίνη D λειτουργεί μέσα στο σώμα μας παρουσία κάποιων επιπλέον συστατικών που είναι απαραίτητα για να εκφράσει τη δράση της. Αυτά τα συστατικά ονομάζονται συμπαράγοντες της D και είναι οι εξής:
Τι κάνει ακριβώς η βιταμίνη D;
Ως προς τις νεο-ανακαλυφθείσες ιδιότητες της βιταμίνης D και τις επιπτώσεις της έλλειψης αυτής, σας παραθέτω το παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα, για να πάρετε μια ιδέα (πηγή Vitamin D Council):
Αν και τεχνικά δεν είναι “βιταμίνη”, η βιταμίνη D ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της. Το προϊόν του μεταβολισμού της, η καλσιτριόλη, είναι στην πραγματικότητα μια σεκοστεροειδής ορμόνη (secosteroid hormone) που αλληλεπιδρά με πάνω από 2000 γονίδια (σημ. μτφ.: με 3.000 από τα 30.000, περίπου δηλαδή με το 10% του ανθρώπινου γονιδιώματος), στο ανθρώπινο σώμα. Η τρέχουσα έρευνα έχει αναδείξει την ανεπάρκεια βιταμίνης D ως σημαντικού παράγοντα στην παθολογία τουλάχιστον 17 μορφών καρκίνου, καθώς και σε καρδιακές νόσους, εγκεφαλικά επεισόδια, υπέρταση, αυτοάνοσες ασθένειες, διαβήτη, κατάθλιψη, χρόνιο πόνο, οστεοαρθρίτιδα, οστεοπόρωση, μυϊκή αδυναμία, απώλεια μυϊκής μάζας, γενετικές ανωμαλίες, περιοδοντικές νόσους, και πολλά άλλα.
Βιταμίνη D2 ή D3;
Αν παρατηρήσατε, έγραψα ότι, στο ανθρώπινο σώμα, η βιταμίνη D παράγεται ως D3. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα ζώα. Στα φυτά αντίστοιχα, παράγεται ως D2. Επομένως, εάν βρείτε “φυτικά προϊόντα, για χορτοφάγους” που να περιέχουν D3, να είστε επιφυλακτικοί· η D3 έχει μόνο ζωική προέλευση. Ωστόσο, όσον αφορά τα συμπληρώματα διατροφής, μην ανησυχείτε, δε σημαίνει ότι απαραιτήτως κάποιο ζώο ή ψάρι χάνει τη ζωή του για να εξαχθεί η D3. Η μεγαλύτερη ποσότητα παράγεται από… μαλλί προβάτου!! Από την επεξεργασία του λίπους που περιέχεται στο μαλλί, εξάγεται η ουσία λανολίνη. Στη συνέχεια, από τη λανολίνη παράγεται 7-δεϋδροχοληστερόλη, η οποία με ακτινοβόληση UVB παράγει χοληκαλσιφερόλη ή αλλιώς «βιταμίνη D3».
Ο παρακάτω πίνακας προέρχεται από έρευνα του Πανεπιστημίου Harvard:
Φυσικός τρόπος παραγωγής
Ο πιο φυσικός τρόπος παραγωγής (και αποθήκευσης) βιταμίνης D, είναι να κάνουμε τακτική ηλιοθεραπεία το καλοκαίρι. Για βέλτιστα αποτελέσματα, θα πρέπει να εκθέτουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας σε δυνατό ήλιο, χωρίς αντηλιακό, αλλά με πολλή προσοχή, γιατί εννοείται ότι πρέπει να αποφεύγονται τα εγκαύματα. Μην σας παραξενεύει· αν βάλουμε αντηλιακό, θα μπλοκαριστούν οι ακτίνες UVB, άρα άδικος κόπος. Από την άλλη, αν βγούμε στον ήλιο πρωί ή απόγευμα, οι ακτίνες του ήλιου θα πέφτουν υπό γωνία, το οποίο σημαίνει ότι θα «αραιώνουν», ενώ επιπλέον θα πρέπει και να περάσουν μέσα από παχύτερο στρώμα ατμόσφαιρας για να φτάσουν σ’ εμάς, με τελικό αποτέλεσμα το πλήρες φιλτράρισμα του φάσματος UV (γι’ αυτό δεν καιγόμαστε αυτές τις ώρες, άλλωστε) – άρα πάλι άδικος κόπος. Επίσης, εκθέτοντας όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος, μεγιστοποιούμε την παραγωγή D3, άρα μειώνουμε τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης.
Προσοχή!!! Το σημάδι για να σταματήσουμε την ηλιοθεραπεία (ή να σκεπαστούμε με ελαφρά ρούχα και καπέλο) είναι αμέσως μόλις το χρώμα του δέρματος αρχίσει να παίρνει λίγο πιο ρόδινο τόνο. Σε πολύ ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, αυτό συμβαίνει μέσα σε μόλις 5-6 λεπτά, ενώ σε πιο σκουρόχρωμες μπορεί να πάρει και 20. Τη στιγμή εκείνη, ο οργανισμός μας έχει παράξει ήδη 15 με 20 χιλιάδες IU (20.000 IU) βιταμίνης D3 και έχει μπει σε ενέργεια ο μηχανισμός μπλοκαρίσματος περαιτέρω παραγωγής. Λόγω αυτού του φυσικού προστατευτικού μηχανισμού, δεν υφίσταται πιθανότητα «υπερβολικής δόσης» D3 από ηλιοθεραπεία.
Έχει βρεθεί ότι υψηλότερα τα επίπεδα της βιταμίνης D στο αίμα μας συνδέονται με:
- Μειωμένη θνησιμότητα από οποιαδήποτε αιτιολογία
- Μειωμένη επίπτωση του καρκίνου του μαστού μέχρι και 77%
- Μειωμένη επίπτωση του καρκίνου του παχέως εντέρου
- Μειωμένη επίπτωση του καρκίνου του προστάτη
- Μειωμένη επίπτωση του διαβήτη σε ενήλικες και παιδιά
- Μειωμένη επίπτωση της υπέρτασης και των καρδιολογικών νοσημάτων
- Σχετίζεται με την επίπτωση της κατάθλιψης ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες
- Μειωμένη επίπτωση λοιμώξεων του αναπνευστικού
- Για κάθε 20 ng/ml αύξησης των επιπέδων της βιταμίνης D στο αίμα μειώνεται η πιθανότητα νόσου από σκλήρυνση κατά πλάκας κατά 45%
- Σχετίζονται με την επίπτωση αυτισμού και διαταραχών στην ανάπτυξη
- Για κάθε 1ng/ml αύξηση επιτυγχάνεται επιπλέον απώλεια βάρους 200 γρ. σε σχέση με την ίδια διατροφή
- Βελτίωση της εικόνας της ψωρίασης
- Συσχέτιση με την διαφοροποίηση και ενεργοποίηση των λευκών αιμοσφαιρίων
- Ενεργοποίηση και αντιγραφή 3005 γονιδίων
- Την παραγωγή 200 ενδογενών αντιβιοτικών ουσιών από το ίδιο το σώμα
Πράγματι η επιστημονική κοινότητα έχει μετακινήσει ένα μεγάλο μέρος της προσοχής της στην έρευνα για τις δράσεις και τις θεραπευτικές χρήσεις της βιταμίνης D. Την στιγμή που γράφεται αυτό το άρθρο βρίσκονται σε εξέλιξη πάνω 1540 κλινικές μελέτες που αφορούν την βιταμίνη D.
Ποια είναι τα ιδανικά Επίπεδα;
Ποια είναι λοιπόν τα ιδανικά επίπεδα και πόση βιταμίνη D πρέπει να λαμβάνει κανείς ώστε να έχει τα οφέλη της; Παρόλο που πρόκειται για ένα θέμα που δεν φαίνεται να έχει ακόμα επιλυθεί ολοκληρωτικά για την διεθνή επιστημονική κοινότητα σύμφωνα με μελέτη του
Ρόμπερτ Χίνυ, παγκόσμια αυθεντία πάνω στην βιταμίνη D, που δημοσιεύτηκε τον Σεπτέμβριο του 2011 χρειαζόμαστε επίπεδα πάνω από 48 ng/ml για να μειώσουμε την επίπτωση των χρονίων νόσων στην υγεία μας.
Ο ίδιος αναφέρει ότι σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα το ανώτερο φυσιολογικό όριο είναι τα 90 ng/ml. Πρόκειται για τα επίπεδα που επιτυγχάνονται σε πληθυσμούς όπου ζουν και εργάζονται στην ανοιχτή φύση χωρίς προστασία από τον ήλιο και προσομοιάζουν τα επίπεδα που θα παρατηρούσαμε στους πρωτόγονους πληθυσμούς και που είναι πιο κοντά στο φυσικό γενετικό μας προγραμματισμό.
Για τους παραπάνω λόγους δεν πρέπει να επικεντρωνόμαστε στην δόση που πρέπει να λάβουμε όσο στην επίτευξη επιπέδων βιταμίνης D (OH25D) πάνω από το σημείο των 48 ng/ml κατ’ ελάχιστο. Επίπεδα μεταξύ 60-80 ng/ml θα ήταν ιδανικά.
Σίγουρα η καλύτερη πηγή είναι η έκθεση στον ήλιο αλλά αυτό δεν είναι πάντα εφικτό και για τους περισσότερους από εμάς που εκτιθέμεθα επαρκώς για 15-30 ημέρες το χρόνο. Αν λάβουμε μάλιστα υπόψη ότι και αυτή η έκθεση γίνεται με αντηλιακή προστασία (ένα αντηλιακό με δείκτη προστασίας 15 μπλοκάρει την παραγωγή βιταμίνης D από τον ήλιο κατά 99%) η συμπλήρωση είναι αναγκαία.
Συμπαράγοντες της βιταμίνης D
Η βιταμίνη D λειτουργεί μέσα στο σώμα μας παρουσία κάποιων επιπλέον συστατικών που είναι απαραίτητα για να εκφράσει τη δράση της. Αυτά τα συστατικά ονομάζονται συμπαράγοντες της D και είναι οι εξής:
- Μαγνήσιο
- Βιταμίνη K2
- Ψευδάργυρος και
- Βόριο
Τι κάνει ακριβώς η βιταμίνη D;
Ως προς τις νεο-ανακαλυφθείσες ιδιότητες της βιταμίνης D και τις επιπτώσεις της έλλειψης αυτής, σας παραθέτω το παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα, για να πάρετε μια ιδέα (πηγή Vitamin D Council):
Αν και τεχνικά δεν είναι “βιταμίνη”, η βιταμίνη D ανήκει σε μια κατηγορία από μόνη της. Το προϊόν του μεταβολισμού της, η καλσιτριόλη, είναι στην πραγματικότητα μια σεκοστεροειδής ορμόνη (secosteroid hormone) που αλληλεπιδρά με πάνω από 2000 γονίδια (σημ. μτφ.: με 3.000 από τα 30.000, περίπου δηλαδή με το 10% του ανθρώπινου γονιδιώματος), στο ανθρώπινο σώμα. Η τρέχουσα έρευνα έχει αναδείξει την ανεπάρκεια βιταμίνης D ως σημαντικού παράγοντα στην παθολογία τουλάχιστον 17 μορφών καρκίνου, καθώς και σε καρδιακές νόσους, εγκεφαλικά επεισόδια, υπέρταση, αυτοάνοσες ασθένειες, διαβήτη, κατάθλιψη, χρόνιο πόνο, οστεοαρθρίτιδα, οστεοπόρωση, μυϊκή αδυναμία, απώλεια μυϊκής μάζας, γενετικές ανωμαλίες, περιοδοντικές νόσους, και πολλά άλλα.
Βιταμίνη D2 ή D3;
Αν παρατηρήσατε, έγραψα ότι, στο ανθρώπινο σώμα, η βιταμίνη D παράγεται ως D3. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα ζώα. Στα φυτά αντίστοιχα, παράγεται ως D2. Επομένως, εάν βρείτε “φυτικά προϊόντα, για χορτοφάγους” που να περιέχουν D3, να είστε επιφυλακτικοί· η D3 έχει μόνο ζωική προέλευση. Ωστόσο, όσον αφορά τα συμπληρώματα διατροφής, μην ανησυχείτε, δε σημαίνει ότι απαραιτήτως κάποιο ζώο ή ψάρι χάνει τη ζωή του για να εξαχθεί η D3. Η μεγαλύτερη ποσότητα παράγεται από… μαλλί προβάτου!! Από την επεξεργασία του λίπους που περιέχεται στο μαλλί, εξάγεται η ουσία λανολίνη. Στη συνέχεια, από τη λανολίνη παράγεται 7-δεϋδροχοληστερόλη, η οποία με ακτινοβόληση UVB παράγει χοληκαλσιφερόλη ή αλλιώς «βιταμίνη D3».
Ο παρακάτω πίνακας προέρχεται από έρευνα του Πανεπιστημίου Harvard:
Κατάσταση Βιταμίνης D, βάσει επιπέδων 25(OH)D* στο αίμα | |
| Κατάσταση Βιταμίνης D | Επίπεδα 25(OH)D σε νανογραμμάρια ανά χιλιοστόλιτρο (ng/mL) |
| Ελλιπής | Λιγότερο από 20 ng/mL |
| Ανεπαρκής | Από 20 έως 29 ng/mL |
| Επαρκής | Από 30 ng/mL και πάνω |
| Δυνητικά επιβλαβής | Περισσότερο από 150 ng/mL |
| *25-hydroxyvitamin D3 (vitamin D precursor) Source: Holick MF. “Vitamin D Deficiency,” New England Journal of Medicine (July 19, 2007), Vol. 357, No. 3, pp. 266–80. | |
Ο πιο φυσικός τρόπος παραγωγής (και αποθήκευσης) βιταμίνης D, είναι να κάνουμε τακτική ηλιοθεραπεία το καλοκαίρι. Για βέλτιστα αποτελέσματα, θα πρέπει να εκθέτουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας σε δυνατό ήλιο, χωρίς αντηλιακό, αλλά με πολλή προσοχή, γιατί εννοείται ότι πρέπει να αποφεύγονται τα εγκαύματα. Μην σας παραξενεύει· αν βάλουμε αντηλιακό, θα μπλοκαριστούν οι ακτίνες UVB, άρα άδικος κόπος. Από την άλλη, αν βγούμε στον ήλιο πρωί ή απόγευμα, οι ακτίνες του ήλιου θα πέφτουν υπό γωνία, το οποίο σημαίνει ότι θα «αραιώνουν», ενώ επιπλέον θα πρέπει και να περάσουν μέσα από παχύτερο στρώμα ατμόσφαιρας για να φτάσουν σ’ εμάς, με τελικό αποτέλεσμα το πλήρες φιλτράρισμα του φάσματος UV (γι’ αυτό δεν καιγόμαστε αυτές τις ώρες, άλλωστε) – άρα πάλι άδικος κόπος. Επίσης, εκθέτοντας όσο το δυνατό μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος, μεγιστοποιούμε την παραγωγή D3, άρα μειώνουμε τον απαιτούμενο χρόνο έκθεσης.
Προσοχή!!! Το σημάδι για να σταματήσουμε την ηλιοθεραπεία (ή να σκεπαστούμε με ελαφρά ρούχα και καπέλο) είναι αμέσως μόλις το χρώμα του δέρματος αρχίσει να παίρνει λίγο πιο ρόδινο τόνο. Σε πολύ ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, αυτό συμβαίνει μέσα σε μόλις 5-6 λεπτά, ενώ σε πιο σκουρόχρωμες μπορεί να πάρει και 20. Τη στιγμή εκείνη, ο οργανισμός μας έχει παράξει ήδη 15 με 20 χιλιάδες IU (20.000 IU) βιταμίνης D3 και έχει μπει σε ενέργεια ο μηχανισμός μπλοκαρίσματος περαιτέρω παραγωγής. Λόγω αυτού του φυσικού προστατευτικού μηχανισμού, δεν υφίσταται πιθανότητα «υπερβολικής δόσης» D3 από ηλιοθεραπεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου